De cliënt centraal zetten (?)

Een van onze katten, Sushi zat vorig jaar in een 15 meter hoge boom. Ze zat in de top te piepen en wist niet hoe ze terug moest komen. Mijn vrouw en ik stonden op het punt om te vertrekken dus veel tijd hadden we niet. Hoe konden we nu zorgen dat ze zelf uit deze benarde positie kwam?

Het lukte me om Sushi binnen 5 minuten weer beneden te hebben, of lukte het haar zelf? In ieder geval was het een mooie samenwerking en is ‘empowering’ het juiste woord.

Wat ik deed? Ik maakte oogcontact zodat ze me recht aankeek. Vervolgens veranderde ik mijn positie door tussen mij en haar een tak uit te kiezen die het dichts bij haar was en mezelf zo te positioneren dat deze tak tussen ons blikveld kwam. Zo kon ze mij zien én een eerste stapje richting die bewuste tak om dichter bij me te komen. 

Dus veranderde ik steeds van plek, zodat zij een goede richting kon kiezen en in beweging kon komen. Zo koos ik elke keer een passende tak op haar weg naar beneden, die ik al kijkend steeds als nieuw obstakel tussen mij en haar plaatste.

De moraal van dit verhaal? Er is verbinding nodig om angst om te zetten in moed. Er is een sterke relatie nodig om samen een verbinding te vormen. Er is echt contact nodig om een ‘samenbeweging’ op gang te brengen. Er is geduld nodig om rustig te wachten op de beweging van de ander. Er is geen brandweer nodig. En wat ik ontdekte? Wil ZIJ in beweging komen, dan heb IK steeds van positie te wisselen.

De aanpak die bleek te  werken is een route die is te zien door de ogen van de ander. De juiste oplossing én de juiste beweging komt dus altijd van binnenuit.

Pas als zorgprofessionals in de GGZ dit ‘trucje’ beheersen, vind ik het oké om de term ‘we zetten de cliënt centraal’ op de eigen site te zetten en ‘empowerment’ in de eigen missie en visie documenten op te nemen. Eerder niet.

Met z’n allen met allerlei zorgconstructies om een boom gaan staan met veel ladders en lawaai en angstig omhoog kijken is iets heel anders.

Dat heet de kat uit de boom kijken. Waarbij er in de GGZ nog iets anders ernstigs aan de hand is. Terwijl iedereen met eigen angst druk is met die kat, is men niet bewust van de eerdere dynamiek waarom die kat een plek hoog in de boom koos. Met welke angst is de kat daarheen gevlucht? Welk gevaar is of was er ergens?

Bij veel cliënten is dat trauma. Opgestapeld trauma uit de jeugd, overgeërfd uit eerdere generaties en/of nieuw trauma er nog eens bij. Dit trauma ligt vaak verscholen onder vele lagen van wel zichtbaar gedrag.

Het gaat in de samenleving helemaal mis als men te hard met een oplossing komt. Wil een kat niet uit de boom? Dan zagen we de boom om. Of we schieten een verdovend middel in het lijf zodat het vanzelf naar beneden valt. Dan zien we na de valpartij wel weer verder. Dit is meestal de huidige reactie op mensen met verward gedrag.

Beter is het om iemands eigen kracht aan te spreken en ook de verantwoordelijkheid bij de ander te laten. Je klom zelf in die boom? Dan kom je er zelf ook weer uit! En we kunnen dat proces ondersteunen, maar je hebt het wel zelf te doen. We hebben en nemen de tijd voor je. En we geven het vertrouwen, want daar gaan we vanuit. Je staat zo weer veilig op de grond, want daar gaan we met elkaar voor zorgen.

Terug naar onze kat Sushi. Ze heeft scherpe nagels en ze kan flink krabben. Dat doet ze alleen als iets haar echt niet zint. Zie hier op de foto hoe ze haar nagels gebruikt om zelf uit de boom te komen. Prachtig toch?

Dat snapt onze kat heel goed, want blijkbaar heeft ze dat sinds haar vorige ervaring dit als herinnering opgeslagen. Ze had in haar crisis geleerd hoe ze er zelf uit was gekomen. Die ervaring zit in elke cel opgeslagen en is van binnen bekrachtigd: dat is empowering.