De DSM-V en de foute reiskoffer

Er is een beweging gaande, of een reis zo je wilt. De DSM-5 komt terug van een rare reis. Er is discussie over. Er gaan geluiden op dat het geven van diagnoses aan mentale ziektebeelden mensen te kort doet.

Ik vind dat ook. De termen zijn allemaal negatief geframed: stoornis, probleem, disbalans, kwetsbaar, ontregeling.

Dat zal allemaal wel zo zijn, maar er is ook een andere kant. Waar heeft de mens met een stoornis dan naar toe te ontregelen? Welk hervonden evenwicht is er bij iemand op de radar gekomen om naar toe te werken en vraagt daar support bij? Dat is een kiem van een groeiende positieve ontwikkeling. Tenminste, als we die kiem niet smoren.

Nu zijn er ook hardnekkige believers die het dan anders formuleren. Nee het is geen diagnose maar een beschrijvende classificatie.

Da’s eigenlijk hetzelfde maar dan mooi op de menselijke problematische maat beschreven. Van en door iemand die zelf niet die crisis van binnenuit kent, maar dat wel pretendeert.

Zo worden er bijvoorbeeld ook boeken vol geschreven door slimme mensen over psychose die zelf nog nooit een psychose hebben meegemaakt. Mer handige tips en duidingen.

Alsof je als heldere geest alles denkt te weten over dromen, terwijl je zelf nog nooit een oog hebt dichtgedaan. 

Dat zette me aan het denken. Waarom klopt dit toch niet? Waarom doet het de werkelijkheid geen eer aan? Toen dacht ik aan een reisgids. Een reisgids vol met bestemmingen, dat is de DSM-V!: The Lonely Planet van de hel. En nu de mooiste gedachte van deze brainwave:

Hierin staan ‘noodzakelijke zielsbestemmingen’.

Dat vind ik een treffende formulering voor levensontwrichting, crisis en gedoe in iemands leven. Mensen kiezen er niet voor, maar ze belanden wel zelf in zulke nare situaties, vaak een leven lang. Het zijn dus lotsbestemmingen. Plekken in het leven waar iets op te halen is. Voor jezelf en voor het collectief. En vooral: door jezelf. Ieder mens draagt het eigen lot: in liefde, leed, pijn, blijheid, geluk én lijden. Er is noodzaak toe daar te komen. Daar te zijn met wat het is. En met essentie weer huiswaarts te keren.

Op die noodzakelijke bestemming aankomen gaat vaak geruisloos onbewust. Of het overkomt je. Er weer vandaan komen vraagt veel. Het vraagt vooral moed en lef, doorzettingsvermogen en liefdevolle empowerende beweging van anderen, maar ook van jezelf. Door jezelf. Je hebt door jezelf heen te gaan en anderen daar weer in mee te nemen. Het is een vorm van je leven binnenste buiten keren. Dat is een kwetsbaar momentum en vraagt om koestering maar ook om ruimte. Zachte zorg en veilige harde kaders.

Hebben die schrijvers van zulke boeken over mentale ziekten dat door? Dat het een ultiem proces is van door jezelf heen gaan? En trachten zij op hun beurt via boekenwijsheid onbewust door hen zelf heen te gaan? Dat laatste denk ik. Waarmee ik ook wil zeggen: neem die deskundigheid als lezer niet te serieus, want er mist een stukje. De echte ervaring vanuit die noodzakelijke bestemming. De bliksem uit de hemel en de vonk uit de hel. Die essentie is nog niet voelbaar aangeraakt. Er over beschrijven is er rakelings langs gaan. Langs de Efteling rijden is iets anders dan er naar binnen gaan. 

Zo is de DSM-V in mijn ogen dus als een reisgids. Het is handig om te lezen, de tips zijn welkom, maar het lezen ervan maakt nog niet dat je kan putten uit de werkelijke vakantiebestemming. Want je bent er niet geweest. Wees dus bescheiden, beste psychiaters en andere zorgprofessionals . U denkt de plek te kennen, maar als u er zelf niet geweest bent, dan weet u eigenlijk niets. En de recepten vol medicatie die als ansichtkaarten worden meegegeven, maakt de handelingsonbekwaamheid van het ‘er zijn’ alleen maar schrijnender.

Wie echt nieuwsgierig is, heeft er zelf naar toe te gaan. Gelukkig hoeft niet iedereen zo diep weg te zakken in ‘noodzakelijke zielsbestemmingen’. Gelukkig kan je mensen wel bevragen: hoe was het daar? En welke souvenirs aan geleerde lessen heb je voor ons meegenomen? Of, welke lastige bagage wil je op die bestemming achter je laten en hoe kunnen we je daarbij helpen?

En vooral een open houding: “Welkom thuis, wat goed dat je er bent!”