Open – Groei – De bloem in bloei

Het leven is een aaneenschakeling van systemen die met elkaar verweven en verbonden zijn. Sommige systemen gaan ten koste van anderen. Andere systemen vormen gezamenlijk een groter systeem dat meer kracht geeft dan elk systeem afzonderlijk. Binnen zo’n samenwerking kan afhankelijkheid ontstaan en dat noemen we een symbiose.

Deze symbiose levert synergie op, winst in energie voor beide partijen. En dat is prachtig. Tegelijkertijd, als een van de systemen uitvalt, dan wordt het andere systeem belast met een zwaarte die niet van dat systeem zelf is, maar er wel mee is verstrikt en verstrengeld. Dán is zo’n symbiose niet meer gezond. Zo’n symbiose kan zelfs destructief zijn, beklemmend, benauwend. Het ontneemt de kracht, de bewegingsruimte en de autonomie van het overgebleven systeem. Vergelijk het met een parasiet.

Hoe kom je als systeem weer los van zoiets. Hoe kan je door een symbiose heen groeien?

Bovenstaande abstracte processen op energieniveau gelden in de natuur, maar ook in organisaties en gezinnen. Alles wat een verbinding aan kan gaan met iets anders kan je samen een systeem noemen. Of een constellatie. En die constellaties zijn overal, op micro- meso-en macroniveau. Ik ben als jongste uit een gezin, verbonden met mijn broers en ouders, opgenomen in een groter familiesysteem. Als we dat uitzoomen tot een groter macroperspectief kan je me zien als een deelnemer in de Nederlandse samenleving of nog groter, als lid van een groep ‘mondiale burgers’.  Binnen dit grootse systeem neem ik mijn plek in op de wereld en op de aarde, binnen een constellatie sterren in de Melkweg ergens in de kosmos. Oké, genoeg uitgezoomd. 

Inzoomen kan ook. Dan kijk ik naar en in mezelf. Ik reflecteer op mijn emoties, gevoelens, gedachten, herinneringen, wensen en dromen. Met dat holografische geheel sta ik in mijn leven. Die vibe bepaalt hoe ik in het leven positie inneem, wat ik daarvan vind en hoe ik me beweeg en verhoud tot anderen. Wat ik aantrek en wat ik afstoot. Al die anderen om mij heen zijn mijn context. Ze houden me een spiegel voor, zodat ik leer zien wie ik ben. En wie ik ben is een samenwerking van mijn lijf, mijn ratio, mijn daden (mijn handen), mijn ziel, mijn geest en ego, mijn passies, mijn talenten, mijn valkuilen, mijn triggers, mijn onhebbelijkheden, mijn lijden, mijn eigenwijsheid en mijn lot. Dat samen geeft me kaders: om uit te vogelen wat ik hier op aarde heb te doen. Hoe lijn ik mijn hoofd-hart-handen zo uit dat ik mezelf kan zijn? Hoe ben ik gelijktijdig mijn eigen routekaart, kompas, voertuig, weg en eindbestemming? Wat heb ik op deze reis te geven aan mezelf en anderen? Wat mag ik nemen? Hoe breng ik die twee dynamieken in balans? Hoe haal ik hier vreugde en geluk uit? Wat is mijn IKIGAI?

Over microniveau gesproken, die balans in geven en nemen wordt op zijn beurt weer het snelst zichtbaar in mijn lijf. Mijn energieniveau kan verstoord zijn, mijn spijsvertering ontregeld, mijn hoofd te druk, mijn huid geirriteerd…en ga zo maar door. Inzoomen op celniveau ontwaart een ingenieus veerkrachtig systeem dat via hormonen en neurotransmitters aansturing geeft om te: incasseren, herstellen, bouwen, repareren en zelfs om herinneringen in energie op te slaan. Celgeheugen en trauma, het zit verweven in mijn systeem, mijn lijf. Dat is dus van mij. Daar kom ik zo op terug. Met alles wie en wat ik ben en wat van mij is, waar en bij wie wil ik dan horen? Ook dat is een universele behoefte van elk lid van een systeem. De behoefte om erbij te horen.

Alles wat ik meemaak in en buiten mijzelf vraagt om erkenning. Het is er al, mag het er ook van mij zijn? Want dan pas kan ik er zelf invloed op uitoefenen. Net al noemde ik iets over trauma. Die pijn en die opgelopen schade, wat kan ik daar mee doen? En wat is mijn trauma en wat is collectief trauma wat ik wél draag, maar waar ik níet verantwoordelijk voor ben? Hoe geef ik die last terug? Hoe stop ik die generationele overdacht? Door deze trauma energie er uit te laten komen. ‘Het naar de grond brengen’ noem ik dat. En dan liever niet onbewust doorgegeven aan mijn dochter. Maar naar de grond gebracht op een moment waarop ik daar voor kies, op een plek die daarvoor het meest geschikt is, met emoties en gedragingen die passend zijn en geen schade geven aan mezelf of mijn omgeving.

Die trauma energie kan eruit komen in een omgeving die daar toe uitnodigt. Dat kan onbewust zijn, via triggers, een ruzie, of een levensontwrichtende gebeurtenis, of in een helende omgeving; met vertrouwensvolle mensen die zonder angst luisteren naar mij en mijn woorden over mijn pijn uit het verleden. Mensen die in staat zijn naast mijn lijden te staan, zodat ik dat beter kan dragen, zonder dat deze mensen in mijn lijden stappen. Deze mensen zijn nabij én op gepaste afstand en ze dragen op hun beurt hun eigen lot net zo goed.

In de GGZ noemen ze dit de presentiebenadering van Andries Baart. In gewone taal komt empathie het meest dichtbij, al past compassie beter, gezien de afstand die ook nodig is. In de natuurkunde zie ik veel overlap met ideeën over quantum. Iets verandert al als je er naar kijkt. De empatische houding van bij jezelf blijven én je verplaatsen in de ander is een vorm van superpositie: op twee plekken tegelijk zijn. Resoneren met jezelf én de ander. De coherentie die dan onstaat werkt emergerend en op die menselijke wijze kan ik dus mijn trauma helen. Dat is ook gaande in mijn leven, zonder ooit traumabehandeling te hebben gehad. 

Deze helende dynamiek zit in de aard van alle natuur. Daar hoef je geen zorgprofessional voor te zijn. Zelfs onze kater doet het op zijn manier van nabij zijn. Naast dat we als mensheid elkaar en de natuur een hoop leed aandoen, zijn we blijkbaar als collectief ook in staat om elkaar te ondersteunen in heling. En dat gebeurt tegelijkertijd op alle niveaus van micro- tot macroniveau. Een hoopvolle gedachte vind ik dat.

Hoe gaat die heling dan in zijn werk en wat heeft dat te maken met het thema symbiose? Binnen de dynamiek van een individu kan men elke keer weer dezelfde cirkel van rust – spanning – weer terug naar rust ervaren. (Op youtube vind je een prachtig filmpje: ‘the lobster’.

Via spanning ontstaat beweging. Met die beweging kan je naar een plek bewegen die meer gezond is, en dat merk je gauw genoeg, als op die plek minder spanning is dan op de plek waar je vandaan kwam. Dan kan je op die positie je oude spanning loslaten, er weer een comfort-positie van maken. Zodra je zo groot groeit dat die plek je niets meer biedt, komt er weer spanning en wordt het tijd om opnieuw uit die comfortzone te stappen. Zo zie ik het proces van heling en herstel. De oude worden zal in veel gevallen niet gaan. Wat wel kan is uit de crisis komen en een nieuwe versie van jezelf omarmen. Wellicht net zo kwetsbaar. Daarnaast ook meer veerkrachtig en meer bewust van zowel jezelf als je omgeving. Met meer rust en ruimte voor jezelf dan ervoor.

Zo kan ieder mens in symbiose met zichzelf (en zijn of haar omgeving) door deze symbiose heen groeien, want de mens en diens omgeving zijn min of meer altijd een symbiose met elkaar en dus een wederzijdse spiegel van elkaar. Belangrijk hier in is het kijken en het ware zien: durf je jezelf in deze spiegel eerlijk aan te kijken en durf je net zo eerlijk naar je omgeving te kijken en daar ook naar te handelen? Deze vraag mag ieder voor zichzelf beantwoorden op een zelf gekozen moment. En besef dat dit proces van heling en herstel een schokkend en schurend proces is. Wie zelf is veranderd zal geduld moeten hebben voor de omgeving om nadien mee te veranderen. Het kost dus tijd van disharmonie om samen weer passend te worden.

Waarop ik bovenstaande kennis en inzichten baseer? Ik leerde dit in en van mijn eigen bewegingen die ik in mijn leven maakte. Ik leerde om door het verlies heen te groeien, toen mijn wereld in tweeën brak op de dag dat ik 15 werd en mijn moeder verloor aan kanker. Over symbiose gesproken: mijn moeder en ik waren twee handen op één buik.

Ik leerde door het verlies heen te groeien van iemand die ik liefhad en deze relatie abrupt werd beëindigd omdat ze 15 jaar geleden zelfmoord pleegde. Hoe mijn directe omgeving mij liefdevol opving vind ik nog altijd wonderbaarlijk. Deze mensen zitten voor altijd eerste rij in mijn hart.

Ik leerde me te verhouden tot de symbiose waar mijn vader nog altijd in verkeerd. En ik nam er afstand van door anderhalf jaar geleden op een liefdevolle wijze afscheid van hem te nemen. We bevestigden dit met een knuffel die na 44 jaar voor het eerst wél klopte. En zijn narcistische gedrag (en helaas met hem erbij) heb ik definitief de rug toe gekeerd.

Ik leerde me de afgelopen 20 jaar te verhouden in mijn rol als hulpverlener en ervaringsdeskundige tot de mensen die ik zelf mijn nabijheid gaf. Ze schonken mij het vertrouwen en de tijd om naar ze te mogen luisteren. Terwijl ik hen support gaf, leerde ik ondertussen alles van hen: hun proces was ook mijn proces, want we groeien allemaal samen.

Ik leerde van mijn eigen bewegingen die ik maakte, door ze allemaal te erkennen. Ook de gekke en rare. Ook de vijf psychoses die ik had. En vooral ook de creatieve bewegingen die ik gaandeweg mijn leven maakte. Mijn creativiteit bleek een heel functionele nooduitgang te zijn (net als de psychoses trouwens). Inmiddels is deze nooduitgang niet meer nodig. En de creativiteit blijft stromen. Dagelijks komen er mooie vibes te voorschijn via deze route. Woorden, muziek, beelden, tekeningen. En of ik het nu wil of niet: steeds gaan ze over dit proces: door de symbiose heen gaan. Blijkbaar heb ik het nodig om door te kunnen gaan. Elke dag weer kleine stapjes: 1-2-3.

Deze creativiteit maakt ook de aanleiding zichtbaar om dit lange verhaal uit te typen. Gisteren maakte ik achter elkaar 3 tekeningen. Ik had besloten de psychose achter me te laten, en over iets anders te gaan tekenen. Ik ben er wel klaar mee met de gedachte:’Ik ben er niet meer mee in symbiose, dus het wordt tijd om me ervan te ontdoen.’ Dat had ik feitelijk afgelopen jaar al met de destructieve kant van de psychose gedaan. Ik ben er niet meer bang voor, ik ga het niet meer krijgen, die cirkel is rond, dit proces mag tot rust komen, het werk is gedaan.

Inmiddels zie ik de psychose in de constellatie waar ik in zit als een trouwe bondgenoot waar ik graag naast sta. En dat is wederzijds heb ik gemerkt. Want de psychose als entiteit liet onlangs in een opstelling in duidelijke taal weten dat hij klaar is met zo negatief gelabeld te worden door iedereen en dat hij veel meer is dan alleen ziekte. Met deze woorden voelde ik me bekrachtigd op mijn positie, want ik stond er pal naast, toen deze woorden kwamen. En wat gaf dat een erkenning, bevestiging, hoop, moed én potentiële daadkracht!

Toch… ik sta naast de psychose, maar wel met een aandachtspunt. Mijn ware plek is niet daar, die plek waar zoveel nood is. Al ben ik er goed in als hulpverlener of ervaringsdeskundige om in die rol rust, helderheid en houvast te bieden. Mijn ware plek is elders.. ergens waar ik zelf de rust en ruimte ervaar om te doen wat ik het liefste doe: creatief en beeldend werken, in een mooie lichte atelierruimte ergens aan de rand van een bos, waar ik graag woon me mijn gezin. Waar iedereen welkom is om ook creatief aan de slag te gaan met zichzelf, waar er ruimte is om verhalen uit te wisselen, zonder aan iets verplicht gesteld te worden. Dáár groei ik naar toe, met de psychose als bondgenoot die me backup geeft.

Op die plek is geen GGZ, zijn er geen verzekeraars, is er geen therapie, geen spiritueel gezweef, geen mindfullnes, geen reddersdriehoek zelfs geen ervaringsdeskundigheid. Wel is er rust, ruimte en regelmaat. Gecombineerd met voldoende middelen om kwaliteit van leven te ervaren met een toekomstperspectief voor mijzelf, mijn vrouw, mijn dochter en alle anderen die ik liefheb. Het is een woonwerkplek met compassie als ambacht en verbondenheid als ‘werk in uitvoering’. Een kampvuur en een leeg midden, waar we rondom deze plek uitwisselen. Zulke plekken zijn er trouwens ook al, zoals ‘El Camino’ in Bekegem, België. Ook zoiets in Nederland dus!

Samengevat komt het hele bovenstaande verhaal tot uiting in deze drie tekeningen, de aanleinding voor deze tekst.

1 Door de symbiose heen – Open – Rust – Het leven lijkt gesust

Open – Rust – Het leven lijkt gesust

2 Door de symbiose heen – Gesloten – Spanning in symbiose

Gesloten – Spanning in symbiose

3 Door de symbiose heen – Open – Groei – De bloem in bloei

Open – Groei – De bloem in bloei

Conclusie: Via het doorgronden van een groot omvattend verhaal, vond ik mijn eigen verhaal weer terug en daarmee ook mezelf. Het was een doolhof in de tijd. Een puzzeltocht om uit een drie-eenheid te groeien. Om voorbij te gaan aan de sterke driehoeksrelatie met zowel mijn vader als mijn moeder. Om voorbij te gaan aan de driehoek verleden-heden-toekomst. Om er toch mee te zijn in de steeds opeenvolgende reeks van nu-momenten. Het leren innemen van een vierde positie naast deze krachtig drie-eenheid.

Waar in de eerste tekening de achtergrond een nog groot ingewikkelde complexiteit in lastig te volgen lussen ‘stroomt’, is de derde tekening ook nog ingewikkeld, maar zijn de achtergrondlijnen helder en recht, geordend en met rust geregisseerd. Dát is waar ik nu sta. In een context waar veel moois tot bloei komt. Het vuur dat buiten mij in de eerste tekening nog aan mijn schenen lag, zit nu in mij. En over die middelste tekening? De symbiose zelf? Het is me gelukt om over iets anders te tekenen dan psychose. Ik maakte iets algemeners, een tekening over symbiose. Daar heb ik genoeg over geschreven. Ik ben er doorheen. Liever richt ik me op tekening 3, het moment is aangebroken om na al dit groeien te genieten van wat tot bloei is gekomen. 

Bedankt voor de aandacht die je hebt gegeven aan deze woorden en het gedachtengoed erachter. Dat is niet mijn gedachtengoed, maar een netwerkgedachtengoed van vele mensen samen, waarbinnen ik deze persoonlijke kleur graag toevoeg.

Je kunt me supporten. Want met deze inkleuring ga ik graag door. Letterlijk en figuurlijk. Om die reden zijn de tekeningen als set dan ook te leen en/of te koop. Neem contact met me op als je hier interesse in hebt. Heb je in je werk affiniteit met mensen met een psychische kwetsbaarheid en krijgen deze tekening in die werkomgeving een mooie plek? Dat zou ik heel mooi vinden.

1, 2, 3 Door de symbiose heen

2 gedachten over “1, 2, 3 Door de symbiose heen

  • augustus 21, 2020 om 11:37 am
    Permalink

    Compassie als ambacht en verbondenheid ontplooien. Dankje, Jeroen.. voor het optekenen van kleur, leed en fleur zoals jij het zien en horen doet

    Vanuit mijn eigen “mentale kaart” lees ik mee. Context.. spiegelen.. symbiose.. leed.. ziekte.. zijn woorden die vanuit mij net even anders worden belicht, maar procesmatig, organisch zal het eender zijn? Variaties op normaal zijn talrijk in elk geval. Zoveel dood als er is zoveel leven is er.

    Heb jeZelf en het jouwe lief en onvrede/oorlog verdwijnt als sneeuw voor de zon

    Beantwoorden

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *